Kumanaan kun oo qof, ayaa isugu soo baxay fagaaraha weyn ee caasimadda, iyadoo cutubyo ka tirsan ciidamada xoogga dalka ay socod ku marayeen kooxaha dhaqanka iyo caruur sitay calanka Somaliland ee cas, caddaan iyo cagaarka ah.
Madaxweynaha Somaliland Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi Cirro, ayaa khudbadiisii ugu horaysay ee maalinta qaran ka jeediyay tan iyo markii uu xafiiska la wareegay dabayaaqadii 2024-ka, isagoo hoosta ka xarriiqay labada dal ee dimuqraadiyadda iyo himilooyinka uu ka leeyahay masraxa caalamka.
“Maanta waa maalin qiimo weyn u leh muwaadin kasta,” ayuu yidhi Cirro. “Waxay ku beegan tahay xuska maalintii hoggaanka SNM, madax-dhaqameedka iyo wax-garadku ay Burco ku go’aansadeen inay bog cusub ka furaan—iyaga oo ka tegaya wixii hore u soo maray, walaalayaalna loo midoobo, lana wada qaato nabadda, wadajirka iyo dawladnimada.”
Madacweyne Cirro waxa uu dhegaystayaashii wufuuda ahaa xusuusiyey in Somaliland ay ka qabsoontay hal afti iyo siddeed doorasho oo xisbiyo badan ah, kuwaas oo dhammaantood ku dhammaaday in si nabad ah xilka loogu kala wareejiyo.
“Waxaan qabanay afti qaran iyo siddeed doorasho oo dimoqraadi ah, dhammaan natiijadii si nabad ah, dimoqraadi ah oo awood wareejin ah – naftayda ayaa tusaale toos ah u ah tan,” ayuu yidhi.
Isaga oo u soo jeestay xidhiidhka Soomaaliya, waxa uu soo bandhigay aragti wada shaqayneed: “Waxa aanu aaminsannahay in Jamhuuriyadda Somaliland oo madax-banaani ay door wax ku ool ah ka ciyaari karto xalinta mushkiladaha ka aloosan Soomaaliya, waxa aanu aqoon qoto dheer u leenahay waxa ka khaldamay dawlad-dhisidda Soomaaliya, waxa aanu leenahay khibrad aanu ku caawino in ay dib u dhistaan dawlad sax ah”.
Dhinaca dublamaasiyadda waxa uu Madaxweyne Cirro si toos ah ugu baaqay in la ictiraafo “Wadamada jaarka ah iyo guud ahaan beesha caalamka waxa aanu idinka codsanaynaa in aad aqoonsiga Somaliland u aqoonsataan dal madax-banaan”. Waxa kale oo uu intaasi ku daray “Ma jiro sharci ama xeer caalami ah oo ka mamnuucaya Somaliland inay xubin ka noqoto beesha caalamka oo la aqoonsan yahay, waxa kaliya ee caqabad ku ah aqoonsiga waa siyaasad”.
Xiisaha Istaraatiijiyada Mareykanka
Xiisaha istaraatiijiyadeed ee Mareykankuna ka leeyahay Somaliland ayaa kor u kacay, taas oo ay ugu wacan tahay mawqifkiisa ku aaddan xeebaha Afrika ee Gacanka Cadmeed, oo si toos ah uga soo horjeeda Jasiiradda Carabta. Dekadaha iyo marinnada maraakiibta ee ku dhow ayaa la arkay khatar xoog leh oo ka imanaysa weerarrada fallaagada Xuutiyiinta Yemen, iyo sidoo kale budhcad-badeed iyo tahriibin joogto ah.
Magaalada Washington, labada Aqal iyo Senat-ka oo ay u badan yihiin xildhibaano ka tirsan xisbiga Jamhuuriga oo ka tirsan xisbiga madaxweyne Donald Trump—ayaa soo saaray go’aamo ay ku dalbanayaan in Mareykanka uu si rasmi ah u aqoonsado Somaliland, iyaga oo ku sababeeyay xasilloonideeda iyo qiimaha dhuleed.
“Beesha Caalamka, waxaan leeyahay: Hadda waa xilligii la aqoonsan lahaa Jamhuuriyadda Somaliland, waxaan door muhiim ah ka qaadan karnaa sugidda amniga gobolka iyo kor u qaadista dhaqaalaha Geeska Afrika iyo Badda Cas,” ayuu yidhi Madaxweyne Cirro, isagoo ka warramaya aragtidiisa ku aaddan xoojinta iskaashiga.
“Aasaska siyaasadda arrimaha dibadda waa nabadda, iskaashiga, iyo is-ixtiraamka labada dhinac, waxaan diyaar u nahay inaan xidhiidh saaxiibtinimo iyo iskaashi la sameysanno dalalka deriska ah ee Geeska Afrika iyo Badda Cas, waxaan diyaar u nahay inaan si macno leh uga qayb qaadanno nabadda gobolka, amniga, ganacsiga, iyo is-dhexgalka dhaqaalaha,” ayuu raaciyay.
Madaxweyne Cirro waxa uu u mahad-naqay dalal hore ula soo shaqeeyay Somaliland. “Waxaan u mahadcelinayaa dowladaha aan la sameynay iskaashiga saaxiibtinimo, amniga, iyo dhaqaalaha – oo ay ka mid yihiin Itoobiya, Imaaraadka Carabta, Boqortooyada Ingiriiska, Mareykanka, Jabuuti, Taiwan, Turkiga, iyo Kenya.”
Waxa kale oo uu xusay wacyigelin dublamaasiyadeed oo socota: “Maalintan qaran ee xuska, waxaan warqado u diray madaxda qaranka, ra’iisal wasaaraha, boqorrada, amiirrada iyo dhammaan madaxda 195-ka waddan ee xubnaha ka ah iyo goob-joogayaasha Qaramada Midoobay — codsiyo ah in la aqoonsado halka ay Somaliland ku leedahay adduunka.
Madaxweyne Cirro waxa uu ku soo xidhay baaq uu u soo jeediyay dadka deegaanka “Ictiraafku riyo maaha ee waa meel la gaadhi karo, dadkeenu waa kasbadeen, hadda waa in dunidu soo qabataa”.
Somaliland waxay ku jirtaa sannad-guuradii 35-aad ee isku-dhafka dawladnimo xasiloon, juquraafi istaraatiijiyadeed iyo dhaqan dimoqraadiyadeed oo calaamad cad u diraya madaxda caalamka iyo maalgashadayaasha: aqoonsiga rasmiga ahi ma aha oo kaliya xaqiijinta rabitaanka shacabkeeda balse sidoo kale wuxuu horumariyaa amniga, kobaca dhaqaalaha iyo qiyamka dimoqraadiyada ee gobolka halbowlaha u ah adduunka.
