Hargeysa (Hargeisa Press)- Aljazeera Carabi waa telefishan aad u saameyn badan oo ku baxa afka Carabiga, waxaana maalgelisa dowladda Qatar, xarunteeduna tahay magaalada Doha ee dalka Qatar. Waa qayb ka mid ah Shabakadda Warbaahinta Aljazeera ee ballaadhan, oo ay sidoo kale ku jirto dhiggeeda Af-Ingiriisiga, Aljazeera English. Tan iyo markii la aasaasay Aljazeera Carabi waxa ay kobcisay dhagaystayaal badan oo kala duwan, iyada oo kasbatay daawasho la taaban karo oo aan ahayn dunida Carabta oo keliya balse sidoo kale suuqyada caalamiga ah ee kala duwan.
Si kastaba ha ahaatee, waayadan danbe waxa shabakadu la kulmayay dhaliilo loo soo jeedinayo wararka Somaliland, iyadoo dad badan oo u kuur-galaya ay ku andacoonayaan in wararka ay ka qorayaan ay muujinayaan eex loo fasiran karo inay Somaliland ka soo horjeedaan. Dadka dhaliila ayaa ku doodaya in sawiradani ay wiiqayaan aqoonsi raadinta Somaliland iyo ismaamulka caalamiga ah ee socda. Sidoo kale, dadka wax ka sheega ayaa ku doodaya in warbixinta Aljazeera Carabi ay si aan ku talagal ahayn u taageerto maamulka kalsoonida lagala noqday ee ka jira Villa Somalia, oo xarun u ah dawladda Faderaalka ee Soomaaliya, oo taariikh ahaan ka soo horjeeda gooni-isu-taagga Somaliland.
Xaaladdan la isku hayo, ayaa dhalisay dood xooggan oo ku xeeran eexda saxaafadda iyo saamaynta ay ku leedahay Geeska Afrika, oo ah gobolka ay ka jiraan dhaqdhaqaaqyo siyaasadeed oo qalafsan, xurguf qawmiyad ah, iyo cabashooyin taariikheed. Dooddu waxay iftiiminaysaa doorka saamaynta leh ee saxaafaddu ku leedahay qaabaynta aragtiyaha iyo sheekooyinka, gaar ahaan kuwa khuseeya rabitaanka gobollada sida Somaliland oo kale ah raadinta sharci iyo dawladnimo.
Warbaahintan, ayaa si weyn isha loogu hayaa iyadoo lagu eedeeyay inay faafisay warar khaldan oo u muuqda mid la jaan qaadaya danaha dowladda Soomaaliya. Dadka dhaliila ayaa tilmaamay in eexdan ay si gaar ah u khusayso marka la eego xidhiidhka ballaadhan ee si wanaagsan loo diiwaan geliyay ee u dhaxeeya dowladda Qatar iyo ururrada kala duwan ee argagixisada caalamiga ah ee aan ka howlgalin Soomaaliya oo kaliya balse sidoo kale ka howlgala guud ahaan Bariga Dhexe iyo qeybo ka mid ah Galbeedka Afrika.
Xidhiidhadani waxay dhalinayaan su’aalo muhiim ah oo ku saabsan hufnaanta warbixinta iyo saamaynta ay ku yeelan karto xasiloonida gobolka. Waxa lama huraan ah in la caddeeyo in Somaliland oo ka duwan xaaladda siyaasadeed ee Soomaaliya ee qaska ah, loo aqoonsan yahay xasilloonideeda iyo sida ay uga go’an tahay nabadda Bariga Afrika.
Xukuumadda Somaliland waxay si joogto ah u ilaalisay siyaasad aan loo dulqaadan karin oo ku wajahan dhammaan astaamaha argagixisada, oo ay si cad ugu jiraan kooxaha xagjirka ah sida Al-Shabaab. Mawqifkan mabda’a leh wuxuu muujinayaa sida ay Somaliland uga go’an tahay horumarinta deegaan ammaan ah, waxaanay hoosta ka xariiqday hababka kala duwan ee lagula dagaallamayo argagixisada gobolka.
Hab-maamuusyada amnigu kaliya maaha kuwo dhamaystiran oo xoog leh laakiin sidoo kale si firfircoon, ayaa loogu talagalay in lagu ilaaliyo badbaadada iyo fayo-qabka muwaadiniintayada. Waxaan hirgelinnaa dhaqamo xog-ururin adag oo ay ku jiraan falanqaynta xogta horumarsan, la socodka dhulka, iyo iskaashiga bulshooyinka maxalliga ah si loo ogaado khataraha iman kara ka hor intaysan dhicin. Ballanqaadkayaga ku aaddan ka-qaybgalka bulshada waxay sii kor u qaadaysaa kalsoonida iyo iskaashiga muwaadiniinta dhexdooda, anagoo ku dhiirigelinayna inay si firfircoon uga qaybqaataan dadaalladayada amniga.
Intaa waxaa dheer, waxaan joogteyneynaa iskaashi xooggan oo aan la leenahay hay’adaha amniga caalamiga ah, anagoo ka faa’iideysaneyna xogta iyo ilaha la wadaago ee taageera dadaalladayada ka hortagga argagixisada. Xeeladahan iskaashi waxay si wadajir ah kor ugu qaadaan awooddayada si aan wax uga qabanno caqabadaha amniga ee sii kordhaya ee aan wajaheyno.
Waxaan u soo jeedinaynaa Al Jazeera inay garwaaqsato dhaq-dhaqaaqa qalafsan ee dhinacyada badan leh ee ka socda gobolka iyo inay si sax ah u sawirto sida daacadda ah ee ay Somaliland uga go’an tahay horumarinta badbaadada, nabadgelyada iyo xasiloonida dadkeeda iyo dalalka deriska ah. In aan si khaldan u muujino dadaalkeena ma aha oo kaliya khataraha wiiqaya horumarka muuqda ee aanu gaadhnay balse waxa ay sidoo kale beeninaysaa xaaladaha adag iyo xaqiiqooyinka ay bulshadeenu si joogto ah ugu socoto. Waa lama huraan in sheekooyinka ku xeeran dalkeenna ay ka tarjumayaan xaqiiqada dadaalladayada iyo caqabadaha aan la kulanno si aan u dhiirigelinno deegaan ammaan ah oo dhammaanteed ah.
Sidaa darteed, Aljazeera waa in ay aqoonsataa oo ay ixtiraamtaa sumcadaada adiga oo aqoonsanaya muhiimada ay leedahay u hogaansanaanta halbeegyada saxafiga iyo xeerarka sharciga ah. Ururada saxaafadu waxa ay u baahan yihiin in ay ku shaqeeyaan qaab dhismeedka saxafiyiinta anshaxa leh, taas oo ka kooban ixtiraamka shakhsiyaadka iyo bulshada, iyo sidoo kale u hogaansanaanta shuruucda iyo xeerarka khuseeya. Ballanqaadkan kaliya ma ilaalinayo daacadnimada xirfadda laakiin sidoo kale wuxuu kor u qaadayaa kalsoonida iyo kalsoonida daawadeyaasha dhexdooda.
ENG.CABDI CALI BARKHAD
Falanqeeye Siyaasadeed oo madax-banaan Hargeysa Somaliland
tra50526@gmail.com
Injineer Cabdi Cali Barkhad waa Injineer Soomaaliyeed oo dhanka Korontada ah oo shaqada ka fadhiistay, waa falanqeeye siyaasadeed, waana qoraa caan ku ah faallooyin dhammaystiran oo ku aaddan siyaasadda Geeska Afrika iyo xidhiidhka caalamiga ah. Waxa uu soo saaray qoraalo badan oo uu ku lafo-guray siyaasadaha ka jira mandaqadda, isla markaana u ololeeya qaddiyadda Jamhuuriyadda Somaliland. Aragtidiisa waxa lagu soo bandhigay mawjadaha ay ka midka yihiin Shabakadda Hargeisa Press iyo Warbaahinta kala duwan.