Tehran (Hargeisa Press)- Israa’iil, ayaa duqaymo cirka ah ku qaadday subaxnimadii hore ee Sabtida maanta, bartilmaameedyo milateri oo ku yaalla Iran, taas oo ay uga aargoosanayso gantaallada ballistic-ga ah ee 1-dii October, sida ay saraakiishu sheegeen. Ilaa hadda ma jiro wax war ah oo ku saabsan khasaaraha ka dhacay Jamhuuriyadda Islaamiga ah.
Weerarkan oo ay Israa’iil ku hanjabtay muddo toddobaadyo ah, ayaa ku soo beegmaya iyadoo Bariga Dhexe uu ku fadhiyo qarka u saaran dagaal gobolka ka socda in ka badan hal sano kaddib markii uu billowgii weerar ay kooxda Xamaas ku qaadday Israa’iil. Ilaa wakhtigaas, Israa’iil waxa ay weerar dhulka ah oo ba’an ku qaadday marinka Qaza iyo duullaan ay ku qaadday dalka ay dariska yihiin ee Lubnaan, oo ay ku bar-tilmaameedsatay dagaalyahanno muddo dheer hubaysan oo ay gacan ka siinaysay Tehran.
Milateriga Israa’iil, ayaa ku tilmaamay weerarka Sabtidii “weeraro sax ah oo lala beegsaday bartilmaameedyo millateri oo Iran,” iyadoo aan si degdeg ah loo faah faahin.
“Maamulka Iran iyo xulafadiisa gobolka ayaa si aan kala joogsi lahayn u weerarayay Israa’iil tan iyo 7-dii Oct. “Sida waddan kasta oo kale oo madaxbannaan oo adduunka ah, dawladda Israa’iil waxay xaq u leedahay oo ay waajib ku tahay inay ka jawaabto.”
Magaalada Tehran ee caasimadda dalka Iiraan, ayaa waxaa laga maqlayay dhawaqa qaraxyo, iyadoo warbaahinta dowladda ee halkaas ku sugan ay markii hore qirteen qaraxyada, waxayna sheegeen in qaar ka mid ah dhawaaqyada ay ka soo baxayeen hannaanka difaaca hawada ee magaalada.
Qof ku sugan magaalada Tehran, ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee Associated Press in la maqlay ugu yaraan toddobo qarax, kuwaas oo gilgilay agagaarka deegaanka.
Duulimaadyada caalamiga ah, ayaa bilaabay inay u weeciyaan hareeraha galbeedka Iran sida wararka ku saabsan weerarrada ay soo shaac baxeen, xogta la socodka duulimaadka ayaa muujisay.
Dhanka kale, warbaahinta dowladda ee Suuriya ayaa ku tilmaantay difaacyadooda cirka inay bartilmaameedsanayaan “bartilmaameedyada cadowga” ee halkaas sidoo kale.
Iran, ayaa bilihii la soo dhaafay laba weerar oo gantaalo ah ku qaaday Israa’iil iyadoo uu weli socdo dagaalka Israa’iil iyo Xamaas ee Marinka Gaza, kaasoo ka billowday weerarkii Xamaas ay ku qaadday Israa’iil Oct. 7, 2023. Weerarkaas billowga ah ayaa waxaa ku dhintay ilaa 1,200 oo qof, iyadoo 250 kalena laga qabsaday. la haystayaasha oo dib ugu soo laabtay xeebaha badda.
Muddadii ka dambaysay, in ka badan 42,000 oo Falastiiniyiin ah, ayaa lagu dilay Gaza, sida ay sheegeen saraakiisha caafimaadka maxalliga ah oo aan kala saarin rayidka iyo dagaalyahannada. Hawlgallada milateri ee Israa’iil ay ka wadeen Daanta Galbeed waagaas ayaa dilay boqolaal kale.
Israa’iil, ayaa sidoo kale duullaan dhanka dhulka ah ku qaaday Lubnaan iyo weeraro ciqaab ah oo isdaba joog ah oo lagu xasuuqay dalkaas.
Duqayntan, ayaa dhacday Sabtidii xilli xoghayaha arrimaha dibadda ee Mareykanka Antony Blinken uu dib ugu soo laabtay dalka Mareykanka ka dib socdaal uu ku tagay bariga dhexe halkaas oo isaga iyo saraakiil kale oo Mareykan ah ay uga digeen Israa’iil inay bixiso jawaab aan sii hurin doonin colaadda gobolka oo aanay ku jirin. goobaha nukliyeerka ee Iran.
Afhayeenka Golaha Amniga Qaranka ee Aqalka Cad Sean Savett, ayaa bayaan uu soo saaray ku yidhi “waxaan fahamsanahay in Israa’iil ay wado weerarro qorsheysan oo ka dhan ah bartilmaameedyada milateri ee Iran” wuxuuna u gudbiyay saxafiyiinta dowladda Israa’iil si ay u helaan faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan howlgalkooda.
Labo sarkaal oo Mareykan ah, ayaa sheegay in Mareykanka ay Israa’iil ku wargelisay duqeymaha ka hor. Waxa ay sheegeen in ayna jirin wax lug ah oo Mareykanka uu ku leeyahay howlgalka. Saraakiisha ayaa ka gaabsaday in magacooda la shaaciyo si ay uga hadlaan howlgalo socda.
Israa’iil, ayaa wacad ku martay inay si adag u garaaci doonto Iran ka dib markii gantaal weyn oo Iran ay riday Oct. 1. Iran waxay sheegtay in duqeymaheeda ay jawaab u tahay weerarrada dhimashada badan ee Israa’iil ee ka dhanka ah wakiilkeeda Lubnaan, Hezbollah, waxayna ballan qaaday inay ka jawaabi doonto weerar kasta oo aargoosi ah.
Israa’iil iyo Iran waxay ahaayeen cadaw qadhaadh ilaa 1979kii Kacaankii Islaamiga ahaa. Israa’iil ayaa Iran u aragta khatarteeda ugu weyn, iyadoo tusaale u soo qaadanaysa baaqyada hoggaamiyeyaasheeda ee ku aaddan burburinta Israa’iil, taageeridda kooxaha ka soo horjeeda Israa’iil iyo barnaamijka Nukliyeerka ee dalkaas.
Israa’iil iyo Iran, ayaa u dhexeeya dagaal hadh ah oo sannado badan socday. Olole dil oo looga shakisan yahay Israa’iil ayaa lagu dilay saynisyahano sare oo u dhashay Iran. Xarumaha Nukliyeerka ee Iran waa la jabsaday, dhammaan waa weeraro qarsoodi ah oo lagu eedeeyay Israel. Dhanka kale Iran ayaa lagu eedeeyaa weeraro isdaba joog ah oo lagu hayo maraakiibta Bariga Dhexe sanadihii u dambeeyay, kuwaas oo markii dambe isu bedelay weerarada ay fallaagada Xuutiyiinta Yemen ku qaadaan maraakiibta mara marinka badda cas.
Laakin tan iyo weerarkii Xamaas ee Oct. 7, dagaalku waxa uu si isa soo taraysa u galay meel banaan ah. Israa’iil ayaa dhawaan u soo jeesatay dhanka ururka Xisbullah oo tan iyo markii uu dagaalka Qaza ka billowday gantaallo ku garaacayay Israa’iil. Sannadkan oo dhan, tiro ka mid ah saraakiisha sare ee ciidamada Iran ayaa lagu dilay duqeymaha ay Israa’iil ka fulisay Suuriya iyo Lubnaan.
Iran, ayaa mowjado gantaalo ah iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ku ridday Israa’iil bishii April ee la soo dhaafay ka dib markii laba jeneraal oo Iiraaniyiin ah lagu dilay duqayn muuqata oo Israa’iil ka geysatay Suuriya goob dublamaasiyadeed oo Iran leedahay. Gantaalada iyo dayuuradaha aan duuliyaha lahayn ayaa sababay dhaawaca ugu yar, iyo Israa’iil – oo cadaadis kaga imanayay waddamada reer galbeedka si ay u muujiyaan xakameyn – waxay ku jawaabtay weerar xaddidan.
Laakiin ka dib markii Iran ay weerartay gantaalkii horraantii October, Israa’iil waxay ballan qaadday jawaab adag.