Berbera (Hargeisa Press)- Dekadda Berbera oo ku taal Gacanka Cadmeed, waxa ay si degdeg ah u noqonaysaa hanti dhaqaale iyo juquraafiyeed oo muhiim u ah Geeska Afrika. Mar haddii ay ahayd meel dhexdhexaad ah, dekeddu waxay isu beddeshay xudunta badda, taas oo ay ugu wacan tahay maalgashi la taaban karo iyo horumarin istaraatiijiyadeed. Muhiimaddeeda sii kordheysa waxay soo jeedinaysaa dareenka quwadaha gobolka iyo kuwa caalamiga ah labadaba.
Goobta Istaraatiijiga ah iyo Maalgelinta
Lacag dhan 300 milyan oo dollar oo ay ku kordhisay shirkadda DP World ee laga leeyahay dalka Imaaraadka Carabta, ayaa dekedda Berbera ka dhigtay marin muhiim ah oo dhinaca badda ah. Goobta istaraatiijiga ah ee ay ku taal – oo ku taal koonfurta Yemen una dhow Badda Cas – waxay ka dhigaysaa meel xannibaad ah qiyaastii 12% ee isu-socodka ganacsiga adduunka. Marka laga soo tago tas-hiilaadka la casriyeeyay, waxa ay dekeddu hadda leedahay saldhig ciidan iyo garoon diyaaradeed, taas oo kor u qaadaysa muhiimadda ay leedahay.
Bashir Goth, oo ah madaxa xafiiska Somaliland ee Mareykanka, ayaa Bloomberg u sheegay in joogitaanka Imaaraadka Carabta uu u ogolaanayo inay la socdaan dhaqdhaqaaqyada gacanka Cadmeed iyo gobolka ku xeeran. Maalgelintani waxa ay Berbera u beddeshay xudunta u ah wadamo ay ka mid yihiin Ruushka, Turkiga, Shiinaha, Iran iyo Mareykanka, kuwaas oo dhammaantood ku loolamaya inay saamayn ku yeeshaan dhulkan halista ah ee xeebta.
“Waa meel istaraatiiji ah, Imaaraadkuna wuxuu la socon karaa wax kasta oo ka dhacaya gobolka oo dhan iyo gacanka cadmeed,” ayuu yidhi Goth.
Ciyaartoyga Muhiimka ah ee Ganacsiga Gobolka
Dekadda Berbera waxa ay noqotay mid aan looga maarmin Itoobiya oo ah dal aan bad lahayn oo u baahan in la helo suuqyo la isku halayn karo. Kaabayaasheeda la cusboonaysiiyay waxay u oggolaanaysaa inay u noqoto halbowle ganacsi oo muhiim u ah Itoobiya, taasoo yaraynaysa ku tiirsanaanta waddanku ku tiirsan yahay Jabuuti. Waxtarka iyo isku xidhnaanta dekeddu oo sii kordhaysa ayaa sidoo kale ka dhigtay mid soo jiidasho leh oo loo maro marinnada maraakiibta caalamiga ah.
Marka la eego Qiimaynta Waxqabadka Dekedda ee Baanka Adduunka ee 2024-ka, Berbera waxay gashay kaalinta 106-aad ee caalamka, iyadoo dhaaftay tartamayaasha gobolka sida Jabuuti, Masar iyo Soomaaliya. Horumarkani waxa uu ka tarjumayaa kor u kaca doorka dekeddu ee xudunta ganacsi ee Bariga Afrika.
Burburinta Juqraafiga
Horumarka Dekadda Berbera, ayaa ah tallaabo muhiim ah oo ka mid ah kobaca Somaliland ee joogtada ah iyadoo halbowle u ah ganacsiga iyo nabadgelyada gobolka. Tan iyo markii lagu dhawaaqay madax-banaanideeda 1991-kii, Somaliland waxa ay diiradda saaratay dhisidda xasilloonida iyo kobcinta iskaashiga caalamiga ah, halka ay Berbera ku taal meel istiraatiiji ah ayaa sii xoojisay muhiimadda ay u leedahay masraxa caalamiga ah.
Waxyaabihii u dambeeyay oo ay ka mid yihiin soo jeedintii Itoobiya ee horaantii sanadkan ay ku doonaysay inay aqoonsato Somaliland si ay u hesho deked iyo saldhig ciidan, waxay iftiiminaysaa aqoonsiga sii kordhaya ee caalamiga ah ee doorka istiraatijiyadeed ee Somaliland ku leedahay Geeska Afrika. Wadashaqeyntan ayaa loo arkaa tallaabo wanaagsan oo lagu xoojinayo iskaashiga amniga iyo dhaqaalaha gobolka.
Sida Matt Bryden, agaasimaha Sahan Research, u sharaxay Bloomberg, Somaliland madax-bannaani waxay soo bandhigtaa fursado waaweyn oo lagu wanaajinayo ammaanka iyo xasilloonida Gacanka Cadmeed, iyada oo awood u leh inay si hufan u maamusho kheyraadkeeda iyo mawqifka juqraafiyeedka siyaasadeed.
“Berbera waxay noqonaysaa mid istaraatiiji ah marka loo eego khataraha cusub ee ku wajahan ganacsiga badda ee caalamiga ah ee Badda Cas iyo Gacanka Cadmeed,” ayuu yidhi Bryden. “Awooddeeda ganacsi ee marin u ah ganacsiga caalamiga ah ee Itoobiya oo aan bad lahayn ayaa kaliya ku kordhinaysa muhiimadeeda.”
Iyada oo la sii wado taageerada caalamiga ah iyo maalgashiga, Somaliland waxa ay ku socotaa hiigsi ay ku sii adkaynayso mawqifkeeda doorka muhiimka ah ee gobolka, iyada oo siinaysa fursado amni iyo dhaqaale oo la xoojiyay dhammaan dhinacyada ay khusayso.
Mustaqbal Lagu Dhisay Deganaanshaha
Isbeddelka Berbera waxa uu muujinayaa awoodeeda baaxadda leh ee ay u leedahay xudunta ganacsiga gobolka, balse mustaqbalkeedu waxa uu ku xidhan yahay ilaalinta xasilloonida siyaasadeed iyo maaraynta xidhiidhka caalamiga ah si hufan. Muhiimadda istiraatijiyadeed ee dekeddu waxay ka dhigaysaa hanti qiimo leh oo aan ku koobnayn Somaliland balse sidoo kale waxay u tahay wax soo saarka badaha caalamka. Haddii la sii wado maalgashiga iyo horumarka, Berbera waxay sii adkayn kartaa kaalinteeda laf-dhabarta u ah kobaca dhaqaalaha iyo nabadgelyada Geeska Afrika.