Hooyo… Hooyo… Hooyo, geboobay oo da; a ayaa iga daba timi jeclaaye in aan inta aan noolahay mar uun aanku arko, waad ogtahay oo da’da aan hada jira sideetanka wax baa la jira, hanti iyo maal adduun midnaba helistiisu waxba iima soo kordhiso, lakiin aragtida aan arko jiidhkayga qayb ka mida oo aniga igasoo go’ay oo aanan arag muddo afartan sanno ah ayaa wax walba iiga muhiimsan, hooyo ii kaalay hooyo aan kuu duceeyee ii kaalay, hooyo ii kaalay.
Waa hadalka hooyadday oo aanaan arag muddo hadda laga joogo 40 sanno, waxa ay ku nooshahay magaladda burco, ee dalka Somaliland. Had iyo jeer dhagahayga kama baxdo yeedhmada iyo codka hooyaday ay ii yeedhayso, ku darsoo aabahay ‘warsame’ waa noolyahay lakiin iiguma yeedho sida hooyadday oo kale markastaba. Waan hela waana ay isoo gaadhaan dad iga imi famlygayga oo raba inaan ku wada laabano Somalia, lakiin wali ma aan raacin, mana aan go’aansan in aan noqdo oo howl iga qabyo ah Ayaan sugayaa inta aan dhamaynaayo.
Anigaa oo waaga ka imi dalki Somalia 1966 kii Waxa aan ku guursadday dalka Tansaaniya ee bariga africa gabadh tansaaniyad ah oo qabiilaka masaayda ahayd ayaa ii dhashay wiil iyo gabadh. muddo laga joogo dhowr iyo labaatan sanno ka hor ah, walaw aanan hadeerto iyo dhawaanahanba aanan xaaladoodda ka warhaynin ubadkaygaasi. Waqtigan xaadirka ah se xaaskaygu waa gabadhan Koongoliiska ah, waxa aanay ii haysa saddexdan caruur ah ee xusseen, maxamud iyo sacda. Waxa aan soo galay dalka congo 1988ki markii ay dagaaladda sokeeye ka socdeen dalka. Waa in ka mida hada ladiisii.
Waa goor casar gaaban ah markii aan soo galay magaaladda GEMENA ee galbeedka dalka congo DRC gobolka Ekwateer, oo u dhaw xadka dalka koongo uu la leeyahay dalka afrikadda dhexe. Anigu waagaas halkaasi waxa aan kusoo maray safar shaqo oo gaaban, Waxa ay ii gar’teen inaan ahay soomaali balse waxa aanu isku af’garanaynaa ama aanu ku wada hadlaynaa luuqada Swahiliga oo dalkaasi lagaga hadlo, garo’oo way iga muuqata in aan ku cusba ama aan qariib ku ahaa magaaladdan, Sidaas darteed ayaa la iigu keenay ninkan ama odeygan soomaaliga ah, oo daganna magaladan muddo aad u dheer.
Waxa aad uga muuqda rafaad aad u badan, diif iyo gaajo ku raagtay laftiisa hoose ee dhuuxa ah, calalaha iyo huga saaran guudkiisu midna maaha wax ay indhuhu jeclaystaan, mararka qaarna wax uu shaki iga galaa inuuba yahay qof soomaali ah, sidaas oy tahay hadana waxa intaas u dheer wax aan maddaw iyo uskag ukala garan waayay oo saaran wajigiisa hore iyo siifad iyo shiir aan naftu jeclaysan oo naftu karhayso. Da’diisa waxaa aan ku qiyaasaya ila lixdan ama lixdan iyo shan jir. Asallamu Calaykum ka dib, waxa aanu isku salaanay salaantii soomalida adeer iska waran iyo waa nabad ee ma fiicantahay ayuu iigu jawaabay, Aniga oo odeygi dhinac iskala ayni dhigaya lana kaftamaya Ayaan ku idhi “waar xaaji ma qoladii soomaali sujuuga ahayd ee northeast ga ayaad ahayd” northeast waa bariga Africa waana qayb ka mida deegaanada soomaalida ee kenya, oo kusoo lumay galbeedka iyo badhtamaha Afrika Ayaan si kaftana ugu idhi” nin wayni waa sidii laga filaayay ee qudhadii hore ba lah’jadda iyo dhawaaqa hadalkayga ayuuba ka gartey inan ka imi gobalada waqooyi ee Somalia, khaasatan hargaysa ayaabu carabka ku dhuftay oo idhi, waar niyow hargaysaddaa aadka timid kama fogi oo nin reer burco ah Ayaan ahaye bal waran oo kusoo dhawaw magalaadda.
waayadanba ma arag soomaaliba e maxaa kaasoo galay magaaladan, intaas waxa xigay markaas kalmado sawahili ah “ pipiyaagu leeta shaa’ii mbili nduguyangu yaa somaliyee ana fika hapa leo” oo u dhignaa inuu xaaskiisa u sheegayay in marti ehelkiisa ah oo soomaliyi u timi oo shah noogu dalbaayey. Isbarasho iyo is xaal guud ahaan waraysi ugu sheegay sababta aan halkan u imi ka dib, gabalkii dhac oo aniguna ku noqday hotelkii aan ku soo dagay magaladda anaga oo balanay in aanu kulano bari hadii alle idmo. Aniga oo waliba u sii sheegaaya in aan bari oo kaliya joogaayo halkan oo aan galabnimada bari safakayga aan sii waddan doono hadii allah idhaa.
Sidii balantaayaddu ahayd waxa aanu isku nimid barqadi subaxnimdi aanu balanta lahayn. Inkasta oo uu aad iga caawiyey howlahii aan u imid magaaladaasi hadana goor ay sheekadu noo baxaysay Ayaan waydiiyey muddada uu magalada joogay iyo waxa uu ka qabto, ileen waaba yaab alle !!!!waxa uu ii sheegay in koongo uu hada joogo in aan waxba ka yarayn soddon sannadood dhanna aanu weli uuga bixin, iigunna raaciyey si kaftan ah sodonkaas iyo toban aan joogay tansaaniya ma arag dalkii.
Isaga oo iiga jawaabaya su’ashaydii ahayd maxaad qabata ayuu iisheegay in uu macdanta ka shaqeeyo kana mid yahay dadka dhulka ka qota bahashaas, haddana ay shaqadiisu u marayso meel aad u fiican, qabana in howshan uu hayaa ay tahay tii uu isaga iyo caa’iladiisa ama reerka uu kazoo jeedoba wax uuga qaban laha kana taajiri laha, hanti badanna laga helaayo oo xadiga uu sheegaaya yahay mallayuun dollarka maraykan ka ah, Run ahaantii anigu aad baan u yara yaabanahay !!! oo marna waxa aan eegaya odeygan iyo nolosha uu haatan ku sugan yahay marna waxa igu soo noq noqonaysa oo madaxayga gali la rajadda uu qabo iyo hantida xadigaa leeg ee uu ku hamiyaayo oo uu u isticimaalayo ereyo ah mustaqbalkan dhaw.
Aniga maskax daydu wax ay mashquul ku tahay isbar bardhiga iyo falanqaynta nolosha odaygan iyo hamigiisa, show odaygu isaga ayaaaba isii wada oo gacanta iisii jiidaaya inta uu sheekada ii waday oo dhan ana waan daba hidiiqinayaa, waxaa aanba hadana ku soo war helay isagii oo I leh eeg! Eeg! eeg hada, Deeqow sowma arkaysid waxa uu markaa gacanta ku fiiqayaa qayb ka mida dhul aad moodo beer oo aanu ku dhex jirnay markaas, aragti ahaan dhulku waa dhul aad u baaxad wayn oo aanan qiyaasi Karin bedkiis.
Dhulkaas intiisa badan waxaa ka qodnaa hogag ama goded waa wayn oo aad u dhaa dheer oo qaarna aad moodo dhaam, qaarna aadba moodo ceelal iyo xabaalo qodmi waayay oo laga guurey waa hore, Kolkaa waxa aanu dul taaganahay god ama dhaam ka mid ah dhaamamkaa aan sheegaayo oo qiyaas ahaan joog dheer leh, biyo door ahina ku jiraan, roob ayaa goor aan fogayn meesha ka qaaday waxanna hogaaas dul yaala qalab aan saas u badnayn oo ka koobnaa majarafaddo, mudaraqiyo, yaanbooyin, iyo sarabado dhowr ah, goortii aan in door ah aan indhaha ku warwareejiyey meelihii qod qodna Ayaan markaliya waxa aan niyada ka go’aansaday inaan odeyga bal aanu isa xog hoose ogaal waraysanno oo uu si faahfaahsan tariikhdiisa oo kooban iigula wadaago. Haba waydiin lahaydeeee!!!!!!!!!!!!!
Inta aan dib u xusuustey muddada uu halkan joogay ayaa isla markiiba waxaa niyadda hadana igaga soo dhacday maanso uu hadraawi laha oo gaadhiga iiga baxaysay intii aanu safarka kusoo jirnay qaybka midda.
Habaaska inaad cantuugto
Adoo hanadaan ka doortay
Xagayga hibaan ku saarey
Anigu ku habaari mayo
Huq baase ku raadinaysa
Hibaaq xalan maad ahayne
Hufnaanta dhibtii abuurtey
Inaanay hadhayn yaqiinso…………. Hadraawi maansadi anuunba hooyada ah
Isagiyoo iga bilaabaya cadadka iyo xadiga lacagta xoogan ee uu magaladan iyo dalkan koongo uu lasoo galey muddo ah ku dhawaad soddonka sanno ka hor isagoo dhalinyaro ah xoogna ah, waxa aan dalalka bariga afrika dalal ka mda ka shaqaysanayey muddo toban sanno iyo jar jar ah maal iyo lacag wixii aan shaqaysanaayayba waxa aan ula soo kaciitimay dhankaniyo dalkan koongo, markii aan arkey niman aanu asxaab ahayn oo waddankan muddo kooban kaga soo xoogsaday lacag iyo maal adduunba iyaga oo aan shilling lacaga aan haysan, oo waliba wax ay waxku maal gashadaan aan lasoo galin.
Markaas Ayaan qorshaystay, oo aan ku fikirey kuna talo qaatay adiga oo lacag xoogan oo hadda u dhigmaysa dhowr iyo toban ama labaatan kun oo dollarka maraykanka ah haystaa waxaa aad meesha kazoo samaynkarta mashaariic jiif oo jaq oo kale ah, waxa aanu raaciyey ooh bi’i waaye waa tii aan waligayba ku riyoonayay kuna hamiyaayey, waxa aanay ii hayd halkii ay guusha mustaqbalkaygu ka bilaabmaysay hamigayga, dareenka iyo xamaasadda naftayduba waxa aan haystay rajo aad u heer sareysa oo aanan hadal ama sheeko ku sawiri Karin; ayaa hadalkiisa ku jirtey.
Run ahaantii marka uu sheekada xoogaa ii sii wado’ba waxa aan ka dareemaayay isbadal, isbadalkaasi oo gabi ahaanba ahaa mid caadi looga arki karaayay wajigiisa, marba marka ka danbaysa waxa uu jawigiisu noqonayaa mid hoos usoo dagaaya oo is maskiimini ku jirto, halka markii hore ay runtii qabwayni ka muuqatay oo uu aha nin afka ka milyanneer ah, oo hadalkiisa xoogaa amaba inbadani kibir ka muuqday. Xaqiiqdii marka aad u dhugato hadalkiisa waad garan karta inuu quus ama rajo la’aan taagan yahay iyo qoomamo dheer, balse waxa ku jirta rajo lagu qiyaasi karo boqolkiiba konton oo uu nafta ku maa weeliyo had iyo jeer. Anigabaa hadalka kaa dhex galay ee isaga oo hadalkiisa sii wata waxa uu dib u galay xasuus dheer oo aad dareenkiisa iyo hadalkiisaba ka dhadhansanayso in murugo ku jirto, waan ku han waynaa tan iyo waagi aan dalka kazoo baxay oo laga joogo afartan sanno ka hor inaan dalka ku noqdo. waayo waxa aan qawl iyo jaceyl ku kala nimi xaaskeygii LEYLA oo ii doonanayd markaasi saddex bilood, balse intii aan hawo adduun iyo lacag aan bursanaayay ayaanu ku kala tagney qoyskaasina sidaas ku burburey aniga sababtayda.
Hooyaday iyo aabahay oo nool ila hada, laba wiil iyo laba gabdhood oo aanu walalo nahay qaarkoodna aanan nasiib isu yeelan inaanu isaragno ila hada ayaa jirey, walaaladay qarkood ayaa dhashay waagi aan dalka kazoo baxay, inkasta oo ay noqosho iigu dhawayd intii aanan iman dalkan koongo balse allah ma qadarin. “ doqon allah taqaan lagama gar helo” Hubaal waqti kasta xidhiidh fiican oo khadka talafoonka ah ayaa naga dhaxeeyey aniga iyo ehelkeyga iyo asxaabtayda qaar, sida saaxiibkey khadar oo aad aanu iskuugu dhawayn, inkasta oo markasta oo waqtigu sii socdaba anigunna aan karahsanaayey xidhiidhka aniga iyo familygayga, sababta oo ahayd su’aalo badan oo aaanan jawaab u haynin waydiintooda dartood, iyo beenta badan ee aan mar walba waqti aan qabsanaayay oon laha waqtigaas iyo waqtigaas Ayaan imanaya, ileen allah Ayaan qadarine. Ileyn markastaba dib uunbay usii dhaacda.
Hadaladda aan aadka uugu sii nici jirey ehelkayga waxaa ka mid ahaa ninkii hebel ayaa reerkooda waxaas iyo waxaa soo taray, ninkii hebel ayaa soo dagey oo guryo iyo hanti badan dalkii ka samaystay iyo ninkii hebel ee qeyrkaa ahaa caruurtiisu hada sideed bay marayaan, laba ka mida hadaba jamacada u qabanayaan qaarna wayba dhameeyeen, inkasta oo hadaladaasi ay mararka qaar niyadayda damqaayeen hadana, hanka iyo hiigsigeyga ayaa ii muuqday oo aan arkaayey in marba marka danbaysa ay isoo dhawaanayso oo ay wax yar uun iga qabyo yihiin, waxa aan waagaas hore ee aan dalka soo galay aan iibsaday dhulkaas aad aragtay baaxadiisa wayn. macadanta ka kooban dhaymon iyo dahabka casiba wayka buuxaan dhulkaygan, (hadda waa fikradii lagaga iibiyey dhulkan ee lasoco) inaan kala soo baxo macdantaasi oo aan magac iyo sumcad wayn adduunka ku yeesho, kadibna aan dalkii ku laabto waa rajadayda, aniga oo wax ah cidaydanna waxkusoo kordhin kara inaan laabto na waa hamigayga. Hadase muddo laga joogo saddex ila afar sanno gabi ahaan kama warhaynin xaalkii ehelkeyga.
Sababtauna waxaytahay, markii aan xidhiidhki telephone uu u jarey ehelkayga. ayaa ehelkeygii amaba aan idhaahdo hooyadey ay isoo dirtey niman ehelkayga ahaa oo joogay bariga afrika kana warqabay meeshan aan joogo, kuwaasoo iga soo war jirinaayay inaan noolyahay. inaan caafimaad qabo iyo inaan si kale ahayba; waxaana layaab ku noqotay ninkeygan mudadaasi xidhiidhka laga waayey noollaanshahayga, garoo inaan dhintey ayayba ii dhayseen, walaw ay uugu danbayntii u qaateen inaan six’ranahay ama aan falanahay, hadana waanka biyo diidey cidwalba inaan dalkii ku laabto, gabi ahaanba way nagu adkaatay inaanu isfahano nimankii ehelka aanu ahayn, sababo badan oo aanaan isku si u arkayn awgeed.
Waxa ay ila fahmi waayeen malaha adeer deeqow adiga uunba ila garankaree wadankan aan maalkaygi iyo waqtigaygiiba aan galiyey side baan si yar oo fudud uga noqon karaa ??? ama hanti iyo maal kala noqdey inaadeerow ama ku dhintey oo la igu xabaal la iguna aas halkan……hadba wax uu dareenkiisa iyo hadalkiisu is badbadalo ba aniga oo hadalkii ku xidhey Ayaan waydiiyey oo waalidkaa maxaad ka yeeshay markaas,,,Deee Dee Dee markii aaan nimankii aanu ehelka ahayn isu taagi wayney ayey waxa ay la hadleen hooyo’addey oo ay u sheegeen sida xaalku yahay iyo halka aanu kala taaganahay … hooyaday waa hooyadey inkasta oo aaanan waligey ilaabi doonin inta aan noolahay hooyaday abaalkeeddii, xanaanadeedi, daryeelkeedi iyo naxariisteedi badnayd.. oo ay ii dheertay xusuusta hadaladii iskuugu kayo danbaysay….hadana duurufahayga adduun darteed sidii ay iga filanaysay uuma aaanan noqonin waayo aad iyo aad ayay iigu kalsoonayd hooyaddey oo wiilkeedii curad Ayaan ahaa inuu wiilkeedu maqli doono ayay aamin sanayd hooyaday, hooyaday wiilkeedii oo ay ugu danbaysay muddo dhawr iyo soddon sano ah oo aanay arag aragiisa, waxa aan qiyaasi kara sida ay hooyaday ugu fikiraysay sida ay wiilkeeda ugu boholyowdey inuu isna uga daran yahay uuna boholyowey,, waan ogahay jawaabta aan odhanaayo hooyaday oo igama qabato xaqna uguma lihi inaan idhaahdo laakiin duruuf ayaa jirta hooyaday waa hooyaday..
Waan ogahay in aanay aniga iga suuro gal ahayn aniga oo 60 jir ah oo aan caruur iyo maaltoona aan haysan inaan ceeb uun koradhsado oo aan dalkii ku noqdo oo kolba maqaaxi aan wajiga hoos u dhigo…. hadda marka uu sidaasi ileeyahay haddadan uu ilmaynayaa waliba ilmo waa wayn… waxana uu ileeyahay inta aanan hooyaday la hadal waan sii ilmaynaayay oo wax aan ka sii ilmaynaayey hadal diidmada ah ee aan hooyaday ku hadal celinaayo aniga oo hadana u baahan Ayaan hadana hooyaday ka calool adeygay kana diidey in aan dib ugu soo laaabto dalkii aniga oo aanan waxba kula soo noqonayn,,, balse waxa aan markastaba xasuustaa hadaladii adkaa ee hooyaday oo caloosha iguba habeenada qaarna soo jeed ayaabu waagu igu baryaa hooyaday oo ila hadlaysa ina yeedhaysaa oo leh…..hoooyo….hoooyo……….hooyo ….hooyo…………………
Inaan hadlo maan sugaynin>>>>>Baxnaanona maan horjoogsan>>>>Hubsiinana maan ilaawin
Hoggeediyo xaajadayda>>>>>>>>>Dareenka Halawsigiisaa>>>>>>>Hugiissa inaanka qaado
Hayaanka Fogaaday baa leh>>>>>>Markaan cidla hiil ka waayey>>>Naftayda halaanhalkeedda
Waxaan huri waayey sheego>>>> Haantii lulataay dhagayso>>>Hoobaanta agtaadda taalla
Hadiinadu baadi weeye>>Hashii korisaa u ciilaan (Hadraawi maansadi ANUUNBA HOOYADA AH).
Hilaaac baxayow dhagayso sidey tallo kaaga hoosey………………
Alla nasiib badanaa qof ka alla noolol kusoo gaadhisiiyey labadiisi waalid ee u asxaan falay. Ula jeeddka qormadani gaabani waa in eynaan ku ilaawin waalidiinteen raadinta lacag iyo maal adduun iyo eryadkeedda, hadiise ay taasi dhacdo ogow oo waligaaba xaajadda ama muraadkasta oo aad yeelato ama aad leedahay ifkan ama kowkan kuuguma dhamaanayo si kaa farxisa amaba sidii aaad u rabtay ogowna in duco waalid la’aanteen aanad hore usocod iyo hore umar midna aanad gaadhi Karin. Janno aakhiro is arki maysaan ilmaa raali ahaansha ha waalidka mooyane.
Ma’aha sheeko malo’awaalla oo samays ah, dulucdda iyo nuxurka sheekaddan gaabini waa run iyo xaqiiq dhacday, qoraalkaygani se waa laga yaaba in naax naaxin ku jirto.
W/Q Deeq Yusuf Ducaale Sed (Deeq Shugri)
Zeed@live.co.uk/zeedfour@gmail.com
+243-825067832/84317191312/978923322
Kinshasa, Congo DRC